ΟλÏŒκληρος ο δήμος ΧαιρÏŽνειας παρουσιάζει έντονο το αρχαιολογικÏŒ στοιχείο. Το ομÏŽνυμο χωριÏŒ βρίσκεται στο  βορειοδυτικÏŒ τμήμα  του νομού Βοιωτίας, σε απÏŒσταση 15 χιλιομέτρων απÏŒ τη Λιβαδειά. Κατά την πρÏŽιμη αρχαιÏŒτητα, η ΧαιρÏŽνεια ονομαζÏŒταν Άρνη, απÏŒ την κÏŒρη του ΑιÏŒλου, του Θεού των Ανέμων. Το σημερινÏŒ της ÏŒνομα οφείλεται στον τοπικÏŒ ήρωα Χαίρωνα , γιο του ΑπÏŒλλωνα και της Θηρούς. Η πÏŒλη συνδέθηκε με τον ιστορικÏŒ Πλούταρχο (υπήρξε γενέτειρά του), καθÏŽς και με την ομÏŽνυμη μάχη του 338 π.Χ., οπÏŒτε ο ΜακεδÏŒνας βασιλιάς Φίλιππος νίκησε τις συμμαχικές δυνάμεις των άλλων ελληνικÏŽν πÏŒλεων και εδραίωσε την κυριαρχία του στη νÏŒτια Ελλάδα. Κατά τους ΡωμαÏŠκούς χρÏŒνους η ΧαιρÏŽνεια θεωρούνταν λαμπρή πÏŒλη. Πρέπει να καταστράφηκε απÏŒ μεγάλο σεισμÏŒ το 551 μ.Χ.
Το δήμο ΧαιρÏŽνειας συμπληρÏŽνουν τα χωριά Άγιος Βλάσης, ΑκÏŒντιο, ΑνθοχÏŽρι, Βασιλικά, Θούριο, Προσήλιο και Προφήτης Ηλίας.
Ο Î†γιος Βλάσης πήρε το ÏŒνομά του απÏŒ μικρÏŒ μοναστήρι που βρισκÏŒταν στην περιοχή (σήμερα στη θέση του υπάρχει μÏŒνο ένα εκκλησάκι). Είναι ένα μικρÏŒ χωριÏŒ, αλλά με πολύ ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία. Στη θέση του Άγιου Βλάση υπήρχε κατά την αρχαιÏŒτητα η πÏŒλη Πανοπεύς (ή ΠανÏŒπεια κατ’ άλλους), που πήρε το ÏŒνομά της απÏŒ τον ήρωα Πανοπέα. ΑπÏŒ την ΠανÏŒπεια περνούσε ο δρÏŒμος που οδηγούσε στους Δελφούς, γιατί πίστευαν ÏŒτι απÏŒ εκεί είχε περάσει ο ΑπÏŒλλωνας ÏŒταν κατευθυνÏŒταν προς την πÏŒλη αυτή για να ιδρύσει το μαντείο. Η ΠανÏŒπεια καταστράφηκε απÏŒ τον Ξέρξη και αρκετά χρÏŒνια αργÏŒτερα και απÏŒ τον Φίλιππο Β’.

· Το Αρχαίο Θέατρο της ΧαιρÏŽνειας. Το αρχαίο θέατρο βρίσκεται στους πρÏŒποδες του Πετραχού και είναι λαξευμένο στο βράχο. Το κοίλο χωρίζεται σε τρία μέρη: το κάτω έχει τρεις σειρές καθισμάτων, το μεσαίο δέκα και το άνω τέσσερις. Στην είσοδο του αρχαίου θεάτρου της ΧαιρÏŽνειας υπάρχει κρήνη. Στην μαρμάρινη λεκάνη μπροστά στους κρουνούς θα διαβάσετε την τιμητική αφιέρωση «Δαμάρτιον ΑυτÏŒβουλον ΦιλÏŒσοφον Φλάβιος ΑυτÏŒβουλος τον προς μητρÏŒς Πάππον».
· Ο Λέων της ΧαιρÏŽνειας. Το χαρακτηριστικÏŒ επιβλητικÏŒ άγαλμα ύψους 5,5 μέτρων καλωσορίζει τους επισκέπτες στην είσοδο του χωριού. Το γλυπτÏŒ λιοντάρι κατασκευάστηκε απÏŒ τους Θηβαίους στη μνήμη των πεσÏŒντων, μετά τη μάχη της ΧαιρÏŽνειας. Το μνημείο βρέθηκε σε τρία κομμάτια το 1818.  
· ΜακεδονικÏŒς τύμβος στη ΧαιρÏŽνεια. Οι πεσÏŒντες στρατιÏŽτες του Φιλίππου στην ίδια μάχη θάφτηκαν σε έναν τύμβο, που βρίσκεται ανάμεσα στη ΧαιρÏŽνεια και το Θούριο. Ο τύμβος σÏŽζεται μέχρι σήμερα.  
· Η ΑκρÏŒπολη του Πανοπέως. Βρίσκεται στον οικισμÏŒ του Αγίου Βλάσιου. Η ακρÏŒπολη διαθέτει τρεις πύλες εισÏŒδου στη βÏŒρεια, τη νÏŒτια και τη δυτική πλευρά. ΣÏŽζονται ίχνη οχύρωσης της πÏŒλης απÏŒ τη μυκηναÏŠκή εποχή. Ο σωζÏŒμενος οχυρωματικÏŒς περίβολος χρονολογείται τον 4ο αιÏŽνα π.Χ. ΠρÏŒσφατα έγιναν στην ακρÏŒπολη εργασίες πρÏŒσβασης και αξιοποίησης.
· ΑρχαιολογικÏŒ Μουσείο ΧαιρÏŽνειας. Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων νεολιθική συλλογή με πολύ σημαντικά εκθέματα, ÏŒπλα και άλλα αντικείμενα των ΜακεδÏŒνων, καθÏŽς και κτερίσματα απÏŒ τις νεκροπÏŒλεις των γύρων περιοχÏŽν.
· Μονή Λυκούρεση. ΑπÏŒ τη Μονή αυτή ξεκίνησε ο Αθανάσιος Διάκος το 1821 για να ελευθερÏŽσει τη Λιβαδειά. Η Μονή βρίσκεται 3 χιλιÏŒμετρα νοτιοανατολικά της ΧαιρÏŽνειας. Χρονολογείται πιθανÏŒτατα τον 15ο αιÏŽνα (ή κατ’ άλλους το 17ο αιÏŽνα). Σήμερα το κτιριακÏŒ συγκρÏŒτημα διαθέτει βιβλιοθήκη (ÏŒπου φυλάσσεται η επιστολή που έστειλε ο Αθανάσιος Διάκος για να ξεσηκÏŽσει τους άρχοντες της περιοχής), συνεδριακÏŒ κέντρο και πρÏŒτυπο οικολογικÏŒ αγρÏŒκτημα. 6120 Μονή Λυκούρεση
· ΑξιÏŒλογα εκκλησάκια. Κατά τη διαδρομή απÏŒ τη ΧαιρÏŽνεια προς τη Μονή Λυκούρεση βρίσκονται δύο εκκλησάκια: των Αγίων ΑποστÏŒλων και της Αγίας Παρασκευής, και τα δύο χτισμένα σε ρυθμÏŒ βασιλικής. Επίσης, στη ρεματιά του χειμάρρου ΜÏŽριου υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Χαράλαμπου. Στα δυτικά σπίτια του χωριού είναι χτισμένο το εκκλησάκι του Αγίου Σπυρίδωνα. Στα δυτικά της  ΧαιρÏŽνειας και πάνω στο βουνÏŒ Θούριο είναι χτισμένο το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου ενÏŽ δίπλα στον ΚηφισÏŒ ποταμÏŒ το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου. Αξίζει να μνημονευτεί και ένα ξωκκλήσι που βρίσκεται στην άκρη των λίγων σπιτιÏŽν του εγκαταλειμμένου χωριού της Καράμουσας. Σε απÏŒσταση πολύ μικρή και σε κατεύθυνση προς τα δυτικά υπάρχει ένα άλλο μικρÏŒ εκκλησάκι χωρίς εσωτερικÏŒ διάκοσμο, ο Άγιος ΓεÏŽργιος.       
· Προτομή του Πλουτάρχου. Η προτομή στήθηκε το 1956 μπροστά απÏŒ το ΔημοτικÏŒ Σχολείο για να καταδεικνύει ÏŒτι στον τÏŒπο αυτÏŒ γεννήθηκε ο μεγάλος ιστορικÏŒς. ΠρÏŒκειται για έργο του γλύπτη Νίκου Περαντινού.
· ΝαÏŒς ΜεταμÏŒρφωσης του Σωτήρα. Χρονολογείται απÏŒ το 1863 και βρίσκεται στον Άγιο Βλάση. Ο τρούλος του ναού στηρίζεται σε μονολιθικές κολÏŒνες, τα κιονÏŒκρανα των οποίων έχουν πιθανÏŒτατα μεταφερθεί απÏŒ παλαιοχριστιανική εκκλησία, ερείπια της οποίας σÏŽζονται ανατολικά της Αντίκυρας.

Φυσικές ομορφιές

ΠÏŒλο έλξης περιηγητÏŽν αποτελεί η ρεματιά του ξεροπÏŒταμου Αίμονα, λίγα μέτρα ανατολικά του Λέοντα της ΧαιρÏŽνειας. Επίσης, εντυπωσιακÏŒς είναι ο ΚοκκινÏŒβραχος, επάνω στο ÏŒρος ΑκÏŒντιο, ÏŒπου υπάρχουν και 2 ανεξερεύνητα σπήλαια.