Η Δαύλεια εκτείνεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού Βοιωτίας και αποτελείται από τα δημοτικά διαμερίσματα Δαύλειας, Μαυρονερίου και Παρορίου. Η Δαύλεια είναι αμφιθεατρικά χτισμένη, σε υψόμετρο 360- 400 μέτρων. Στα αρχαία χρόνια η περιοχή εμφανίστηκε με το όνομα Ανάκρια, αλλά πολύ γρήγορα μετονομάστηκε σε Δαυλίδα. Η ονομασία της σχετιζόταν είτε με το γεγονός ότι η περιοχή καλυπτόταν από πυκνά δάση («δαυλός» σημαίνει πυκνός) είτε με τη νύμφη Δαυλίδα. Η αρχαία Δαύλεια ήταν χτισμένη κοντά στο δρόμο που οδηγούσε από τη Χαιρώνεια στους Δελφούς, στην περίφημη «Σχιστή οδό». Η θέση- «κλειδί» της έγινε αιτία να αναμειχθεί πολλές φορές σε πολεμικές συγκρούσεις. Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης εναντίον των Τούρκων η Δαύλεια διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο σε δύο μεγάλες μάχες. Η μελανή σελίδα στην ιστορία της Δαύλειας γράφτηκε πολύ αργότερα, στις 5 Μαΐου 1943, οπότε οι Ιταλοί κατάφεραν να την κάψουν.
Αξιοθέατα
· Η Ακρόπολη της Αρχαίας Δαύλειας βρίσκεται στα νότια της σύγχρονης πόλης. Διατηρούνται λείψανα του τείχους (4ος π.Χ. αιώνας). Η βάση του τείχους φαίνεται να χρονολογείται από την εποχή των Πελασγών. Το σχήμα του τείχους είναι κυκλικό και η μοναδική είσοδός του στη βορειοδυτική πλευρά προστατεύεται από δύο πύργους. Από αυτούς ο ένας μόνο (ο αριστερός καθώς ανεβαίνουμε) ανήκει στο αρχικό τείχος, ενώ ο δεξιός είναι μεταγενέστερο μεσαιωνικό κτίσμα. · Το εκκλησάκι Αγίων Θεοδώρων. Ερείπια του βυζαντινού ναΐσκου (κάποιες κολόνες και το σύνθρονο) σώζονται στο εσωτερικό του Κάστρου της Δαύλειας. Το εκκλησάκι έχει κτιστεί επάνω στα θεμέλια του ναού της Πολιάδος Αθηνάς και με οικοδομικό υλικό προερχόμενο από το ναό αυτό. · Η ιστορική Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου Ιερουσαλήμ απέχει πέντε χιλιόμετρα από τη Δαύλεια και δεσπόζει στην ανατολική πλευρά του Παρνασσού. Ιδρύθηκε πιθανότατα το 1088 μ.Χ., χρονολογία ανοικοδόμησης και του καθολικού της. Βέβαια, ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι υπήρχε ήδη πριν από το 1000 μ.Χ. Η σημερινή μορφή του ναού δεν είναι η αρχική, καθώς πρέπει να προηγήθηκαν στην ίδια θέση άλλοι δύο, που καταστράφηκαν από σεισμό (1870) και πυρκαγιές. Ξεχωριστό κεφάλαιο στις σελίδες της ιστορίας της Μονής αποτελεί η δραστηριότητά της κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οπότε οι μοναχοί της νοσήλευαν αρρώστους και τραυματίες, συντηρούσαν οικογένειες αγωνιστών και ανεφοδίαζαν τους Κλέφτες. Για τη δράση της αυτή η Μονή πολιορκήθηκε και καταστράφηκε από τους Τούρκους. · Λίγο έξω από τη Δαύλεια προς το Δίστομο, υπάρχει σύγχρονο μνημείο με πλακέτα σε παραδοσιακή πέτρινη κατασκευή, που υποδεικνύει την τοποθεσία της Σχιστής Οδού και το σημείο όπου σύμφωνα με τη μυθολογία ο Οιδίποδας σκότωσε τον πατέρα του Λάιο. · Στη Δαύλεια θα βρείτε σημαντικούς νερόμυλους: των οικογενειών Κουκούτση, Κοπανιά, Τσαμαλή και Μπάρλου. Οι πρώτοι δύο είναι καλά διατηρημένοι, ενώ από τους νερόμυλους Τσαμαλή και Μπάρλου σώζονται μόνο στοιχεία των μηχανισμών τους.
Φυσικές ομορφιές
Η αμφιθεατρική θέση της Δαύλειας δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να απολαμβάνουν προνομιακή θέα. Αξίζει να επισκεφθεί κανείς τις Πηγές του Αγίου Ιωάννη Μαυρονερίου που είναι καταγεγραμμένες από το Εθνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων. Επίσης, μέσα στην καρδιά του ελατοδάσους, στον κατασκηνωτικό χώρο Λαπαθιά,o επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το πλούσιο οικοσύστημα της περιοχής, με τη σπάνια χλωρίδα και πανίδα.
Χρήσιμες Πληροφορίες
Εκδηλώσεις Στη Μονή Ιερουσαλήμ οργανώνεται λαμπρό πανηγύρι στις 23 Αυγούστου. Στη Δαύλεια διοργανώνονται μεγάλες εκδηλώσεις για τον εορτασμό της Αποκριάς, της γιορτής του Αγίου Πνεύματος και της γιορτής των Αγίων Αναργύρων, πολιούχων της πόλης. Τέλος, το κάψιμο της Δαύλειας από τους Ιταλούς το 1943 υπενθυμίζεται μέσα από σειρά δρώμενων το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Μαΐου.
Υποδομές
Τα πετρόκτιστα σπίτια, οι παραδοσιακές βρύσες, τα στενά δρομάκια, η πλατεία με τον μεγάλο πλάτανο χαρακτηρίζουν τη σημερινή Δαύλεια. Στη Δαύλεια θα βρείτε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και δωμάτια, για τη διαμονή σας. Επίσης, λειτουργούν ταβέρνες, καφενεία, και καφετέριες.Στον κατασκηνωτικό χώρο Λαπαθιά, λειτουργούν παιδικές κατασκηνώσεις της Μητρόπολης.
